W dniach 18 – 20 maja 2015 r. w Ośrodku Szkoleń Specjalistycznych w Lubaniu odbyło się, zorganizowane przez Zakład do spraw Cudzoziemców OSS SG seminarium pt. ,,Uchodźcy w Polsce. Kulturowo-prawne aspekty postępowań uchodźczych”. Przedsięwzięcie współfinansowane było przez Europejski Fundusz na rzecz Uchodźców – projekt nr 8/14/EFU – Infrastruktura i procedury azylowe.
Celem seminarium było stworzenie platformy wymiany poglądów, spostrzeżeń i dobrych praktyk dla różnych środowisk zajmujących się problematyką osób ubiegających się o międzynarodową ochronę oraz uznanych uchodźców. Spotkanie miało również na celu pogłębienie refleksji nad zjawiskiem współczesnego uchodźstwa, a także roli Straży Granicznej w polskim systemie uchodźczym.
Uczestnikami seminarium byli przedstawiciele Straży Granicznej, pełniący służbę w pionie ds. cudzoziemców oraz zaproszeni goście, reprezentujący organizacje pozarządowe i środowiska naukowe.
W pierwszym dniu seminarium przedstawiciel Zarządu do Spraw Cudzoziemców p. Jacek Maruchin omówił rolę Straży Granicznej w postępowaniu uchodźczym, natomiast przedstawicielka Urzędu do Spraw Cudzoziemców p. Magdalena Lubelska przybliżyła dalszy przebieg postępowania o nadanie statusu uchodźcy. Kolejne wystąpienia tego dnia dotyczyły działań i doświadczeń organizacji pozarządowych w świadczeniu pomocy uchodźcom.
Przedstawicielka Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców – p. Maria Pamuła omówiła aktualną sytuację migracyjną, zwłaszcza w kontekście problemu uchodźców z Afryki oraz założenia polityki migracyjnej Unii Europejskiej w kontekście tego złożonego i trudnego zjawiska.
W kolejnej części p. Anna Stefaniak w Uniwersytetu Warszawskiego przedstawiła interesujące wyniki badań stosunku Polaków do grup odmiennych, w tym innych kulturowo, zaś p. Wiktor Bąk z Fundacji Ocalenie przybliżył działania i efekty programu edukacji wielokulturowej, prowadzonej przez tę organizację – jako przedsięwzięcia mającego na celu zbudowanie instytucjonalnego systemu recepcji cudzoziemców.
Drugi dzień seminarium rozpoczął się od wystąpienia dr Izabeli Czerniejewskiej z Centrum Badań Migracyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wystąpienie to było próbą podjęcia refleksji nad kwestią instytucjonalnego „stawania się” uchodźcą w kontekście socjologicznym i psychologicznym, a także wpływu warunków zamieszkania na proces integracyjny uchodźców w Polsce. Następnie działaczki Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć – p. Anna Strama i p. Monika Przybylska, a także kolejne prelegentki – p. Marta Górczyńska i p. Małgorzata Jaźwińska z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, skupiły uwagę uczestników na zakresie pomocy, w tym usług prawnych świadczonych przez te organizacje cudzoziemcom, również w kontekście uwarunkowań, wynikających z konieczności przestrzegania praw człowieka w procedurze uchodźczej.
Wystąpienie zamykające drugi dzień spotkania, przestawione przez Monikę Szulecką z Instytutu Nauk Prawnych PAN, skłoniło do zastanowienia się nad przypadkami nadużywania procedur uchodźczych i wyzwań z tym związanych w kontekście kontroli mobilności transgranicznej.
Podczas ostatniego dnia seminarium przedstawiciele Straż Granicznej kolejno prezentowali specyfikę funkcjonowania poszczególnych strzeżonych ośrodków dla cudzoziemców w kontekście kulturowo-prawnych aspektów uchodźstwa. Doskonałym uzupełnieniem okazało się wystąpienie przedstawiciela Placówki SG w Terespolu, który nakreślił kierunki i natężenie migracji uchodźczych z perspektywy przejścia granicznego, jak również bogate doświadczenia tej placówki w przyjmowaniu wniosków o nadanie statusu uchodźcy.
Wystąpienia prelegentów seminarium budziły duże zainteresowanie uczestników, czego dowodem były liczne pytania, polemiki i dyskusje. Zgodnie stwierdzono, że takie spotkania przedstawicieli różnych środowisk są bardzo dobrą praktyką, gdyż wnioski z nich płynące służą nie tylko pogłębionej refleksji, ale mają także wymiar praktyczny, w dalszej perspektywie przekładają się na lepszą współpracę Straży Granicznej z organizacjami pozarządowymi oraz na bardziej profesjonalne i kompetentne realizowanie służby w pionie do spraw cudzoziemców.
